Maymun çiçeği hastalığı, Orta ve Batı Afrikada görülen zaman zaman buradan dünyaya yayılan viral bir zoonotik (hayvanlardan insanlara bulaşır) hastalıktır. Afrikada ölüm hızı yüzde bir ile on arasındadır. Klinik olarak, ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, kızarıklık semptomları ve şişmiş lenf nodları ile kendini gösterir ve bir dizi tıbbi komplikasyona neden olabilir. Çiçek hastalığına karşı kullanılan aşılar, maymun çiçeği hastalığına karşı da koruma sağlamaktadır. Çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen bir antiviral ajan, maymun çiçeği tedavisi için de ruhsatlandırılmıştır.
Maymun çiçeği virüsünün iki farklı tipi vardır. Tip I (clade I) Orta Afrika tipi (daha bulaşıcı, daha şiddetli hastalık yapan tip) Tip II (clade II)Batı Afrika tipi 2022 de Türkiyede de görülen vakalar sıklıkla tip II iken 2023 te başlayan salgın daha ağır seyreden ve bulaşıcı olan tip I dir. Sıklıkla Kongo da görülmüştür. Bu konunun bu kadar ciddiyet kazanmasının nedenlerinden birisi de ocak 2024 ten bu yana Kongo’da 15.000 kişinin hastalanıp 461 kişinin hayatını kaybetmesi, çevre ülkelere de yayılım göstermesidir.
Bulaşma Afrika’da hayvandan insana ısırılması yolu ile veya insanın, enfekte hayvanların kan, vücut sıvısı veya mukozaları ile temas etmesi ile bulaş olmuştur. Enfekte hayvanların etlerini ve ürünlerini yemek te olası bir risk faktörüdür. İnsandan insana bulaş ise sekresyonlar, uzun süreli yakın temas cilt lezyonları, kirlenmiş ev eşyalarını kullanmak, kapalı ortamda uzun süre birlikte kalmak yolu ile bulaşabilir. Anneden bebeğe plasenta yolu ile de geçiş olabilir Hastalığın kuluçka süresi ortalama 1-2 hf olmakla birlikte 5-21 gün arasında değişir. Hastalıkta özellikle ilk beş günde; ateş, baş ağrısı, lenf düğümlerinin şişmesi, kemik ağrısı, kas ağrıları ve yoğun halsizlik mevcuttur. Lenf bezi şişliği suçiçeği, alerji, el ayak ağız hastalığına gör çok daha sık görülen bir bulgudur. Ateş ve diğer başlangıç bulgularından 1-3 gün sonra cilt lezyonları başlar. Yüz, kol, bacak, avuç içi ve ayak tabanında daha fazla yoğunlaşır. Buralar dışında ağız,genital bölge ve göz de etkilenebilir. Döküntüler öncelikle düz zeminli kabarıklık ile başlar, sonrasında içi katı kabarcıklar, daha sonrasında sulu kabarcıklar oluşur. En sonunda da içi sarı sıvı dolu minik baloncuklar patlayarak dışarı doğru akar ve kurutlanır. Semptomlar 2-4 hafta kadar sürer sonrasında kendini sınırlar. Çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ise tablo çok daha ağır seyredebilir. Maymun çiçeği beyin enfeksiyonu, zatürre, görme kaybı, kana enfeksiyon yayılması gibi ciddi sonuçlara neden olabilir.
Ülkemizde çiçek aşısı 1980 yılına kadar yapılmıştır. Çiçek aşısı maymun çiçeğine karşı belirli oranda koruması vardır. Geliştirilen bazı antivirallerin (tekovirimat, brinsidofovir, sidofovir) kesin olmamakla birlikte maymun çiçeği hastalığında etkili olabileceği belirtilmektedir. Ama esas tedavi destekleyici ve ikincil enfeksiyonları önleyici olarak yapılır. Aşı: Çiçek aşısınının maymun çiçeğinden koruma oranı % 85 tir. 2019 yılında aşı maymun çiçeği aşısı onay almıştır.2 doz şeklinde yapılmaktadır. Aşı temastan sonra da uygulanabilmektedir. DSÖ nün MPOX salgını için Uluslararası halk sağlığı acil durumu ilan etmesinin nedeni Ülkeleri bu konuda uyarmak, gerekli tedbirleri almalarını sağlamak ve bu konuda kaynak ayırmasını sağlamaktır.
Şu anki Tip I virüsün yol açtığı Kongo’dan yayılan suş Türkiye’de görülmemiştir (15.08.2024)
Paylaş:
