Gelişimsel Kalça Çıkığı Nedir? Doğumsal Kalça Çıkığından Farkı Nedir?
Gelişimsel kalça çıkığı, anne karnında ve doğumda normal olan kalça ekleminde, kalçayı tutan yapıların zayıflığı nedeni ile sonradan çıkık gelişmesidir. Bu nedenle bebeklerde sonradan kalça çıkığı gelişmemesi için bebeklerin kalça eklemlerini zorlamamak büyük önem taşımaktadır. Doğuştan kalça çıkığı terimi ise uyluk kemiği başının doğuştan kalça ekleminin dışında olması olarak tanımlanmaktadır ve daha önceleri doğum sonrasında oluşan çıkıklar için de bu tanımlama kullanılırken, artık yerini gelişimsel kalça displazisi tanımlamasına bırakmıştır.
Türkiye’de Gelişimsel Kalça Çıkığı Sıklığı Nedir?
Yurt dışı kaynaklı yayınlarda yeni doğan döneminde gelişimsel kalça çıkığı görülme sıklığı 1/100, tam çıkıklı çocuk görülme sıklığı da 1/1000 olarak bildirilmektedir. Ülkemizde yapılmış olan değişik araştırmalarda bu oranın 1000 canlı doğumda 5 ile 15 arasında olduğu saptanmıştır. Yıllık doğum hızının 1.300.000 olduğu ülkemizde (2008 yılı) her yıl yaklaşık 13 bin bebek sakat kalma riski ile karşı karşıya kalmaktadır. Ayrıca ülkemizde kundaklama, bebeğin doğduktan sonra ayaklarından tutularak baş aşağı sarkıtılması, kalçasını kasacak şekilde sıkı giydirilmesi gibi uygulamaların sık olduğunu düşününce sıklığın bu hesaplamalardan çok daha fazla olduğu tahmin edilebilir.
Kalça Çıkığı Açısından Kimler Risk Altındadır?
Kalça çıkığı kızlarda 4 ile 8 kat daha fazla görülür (özellikle ilk doğan kızlarda daha sıktır).
- Kafa ile değil bacaklarla doğanlarda (ters gelerek doğanlarda)
- Ailesinde kalça çıkığı öyküsü olanlarda
- İkizlerde
- Annenin gebelikte suyu daha az olanlarda
- Ayaklarında veya kalçasında başka bozukluklar olanlarda
- Kundak uygulanan bebeklerde
daha sık görülür.
Peki Bebekleri Hiç Mi Kundaklamayalım?
Anne karnında rahim tarafından sürekli sarmalanan bebek dışarıda da bu ortamı arar. Kundak bu güven ortamını sağlar. Bu nedenle kundaklama, çoğu bebek için yatıştırıcı ve sakinleştirici etkiye sahiptir. Uyurken yüzüstü dönmelerine engel olduğu için ani bebek ölüm sendromunu azaltır. Uyku açısından da kundak faydalıdır. Kundaklanan bebekler daha az hareket ederler. Genellikle yenidoğan bebeklerin çeşitli uyarılara bağlı olarak oluşan sıçrama refleksleri çok aktiftir ve bu sıçramalara bağlı olarak uykuları sık sık bölünür. Kundak bu sıçramaları engeller. Bu sebeple de daha uzun süre uyurlar. Uyandıklarında ise yeniden uykuya dalmaları daha kısa sürede gerçekleşir. Bu nedenle kundaklama hiç yapılmasın denemez fakat kundaklamayı yaparken; gövdenin üst kısmanın sarıp, kalça eklemini sıkmayan, bacakların doğal pozisyonda kalmasını sağlayan: ‘’ Yarım Kundak’’ yapılmasını öneriyoruz.
Kalça Çıkığı Taraması Nedir? Ne Zaman Yapılır?
Kalça çıkığını erkenden saptayabilmek amacı ile ilk 6 ayda kalça ultrasonu yapılır. Kalça ultrasonografisi için en ideal zaman 6. haftadır. Altıncı aydan sonra ultrason ile tanı konulamaz kalça filmi çekmek gerekir. Kalça ultrasonografisi ile yapılan erken tanı ve destek tedavileri ile ile cerrahi tedavi ihtiyacı %80 oranında azalır.
Kalça Çıkığı Olan Bebek ve Çocuklarda Ne Gibi Bulgular Olur?
Gelişimsel kalça çıkığı olan bebekte; bebeğin bir bacağının diğerinden kısa olması, uyluk kısmındaki çizgilerde farklılık olması, bir bacağın diğerine göre daha fazla açılabilmesi gibi bulgular saptanabileceği gibi muayene tamamen normal de olabilir. Hatta gelişimsel kalça çıkıklı çocuklarda yürüme gecikmemiş bile olabilir. Yürüyen çocukta tek taraflı çıkıkta, etkilenen taraf kısadır ve parmak ucunda yürüme mevcuttur, gövde karşı tarafa doğru devrilir (Trendelenburg yürüyüşü). Çıkık tarafta ayağının üzerinde durunca yine çıkık taraftaki kasların göreceli zayıflığına bağlı olarak kalça karşı tarafa doğru devrilir (Trendelenburg bulgusu). Yürüyen çocukta iki taraflı çıkıkta ise ördekvari yürüyüş ve bel kavisinde artış (lomber lordoz) mevcuttur. Tedavi edilmeyen çocuklarda ileri dönemlerde kalça ağrısı ve işlevlerinde bozulma görülebilir.
Hiçbir risk faktörünü taşımayan ve muayenesi normal olan bebeklerde de ultrasonografide kalça çıkığı saptanma oranı 10000 de 1-2 dir. Bu nedenle yenidoğan döneminde kalça ultrasonografisi yapılması büyük önem taşımaktadır. Geç tanı konulan vakalarda tedavi başarısı düşmektedir.
Kalça Çıkığında Tedavi Nasıl Yapılmaktadır?
GKD tedavisinde amaç en kısa sürede kalça eklemin yerine oturtmak, böylece uyluk kemiği başının gelişiminin bozulmasını engellemek, olası kalıcı hasarları önlemek ve kalça ekleminin hareketlerinin normal olmasını sağlamaktır.Erken tanı koymak önemlidir, tanı geciktikçe yapılacak girişimler hem daha zor olmakta hem de tedavi başarısı düşmektedir. Kalça çıkığı tedavisinde özellikle yaşamın ilk 2-3 ayı çok önemlidir. Erken dönemde kalça çıkığı olan bebeklerde bandaj tedavisi ile bebek sağlığına kavuşturulabilir. İlk 6 ayda kalçayı uygun pozisyonda tutan dış desteklerle tedavi yapılır. Eğer bir bebekte Gelişimsel kalça çıkığı varsa bu bebeklerin tedavisinde çift kat ara bezi uygulamasının yeri yoktur. Aksine 6. Haftadan sonra devam edilmesi bebeğin tedavisini geciktirir.Altıncı aydan sonra ameliyat dışı yöntemlerle tedavi başarı şansı daha düşük olup, çocuğun tedavisi sıklıkla hastanede yatarak ve ameliyathanede yapılır. Bir yaşından sonra tüm hastalarda kalça eklemini yerine oturtma açık ameliyat ile gerçekleştirilir. Altı yaşından büyük hastalarda cerrahi tedaviye rağmen sonuçlar çok kötüdür.
UNUTULMAMALIDIR Kİ GELİŞİMSEL KALÇA ÇIKIĞI ÖNLENEBİLİR BİR SAKATLIK NEDENİDİR.
